با 10 دستور اول شروع کن! آشنایی با دستورات پرکاربرد ترمینال لینوکس

یاد گرفتن هر چیزی، از الفبا شروع میشه. ینی تا الفبا رو ندونی، نمی‌تونی یه قدم جلوتر بری. شاید سخت بنظر بیاد، ولی هر چقدر که جدی‌تر بگیری، راحت‌تر پیش میره. منم سختش نکردم. و د‌ه‌‌تا دستور پرکاربرد لینوکس رو معرفی کردم، که یه شروع خوب برای یادگیری الفبای opensource باشه.

لینوکس چیست و چرا

لینوکس یکی از پرکاربردترین سیستم‌عامل‌های جهانه! و با مهم‌ترین مشخصه‌ش، یعنی متن باز بودن، تونسته بخش بزرگی از بازار جهانی رو مال خودش کنه. به همین دلیله که هر روز هزاران نفر از متخصص‌های بازار فناوری اطلاعات، تصمیم‌ می‌گیرن که کار با لینوکس رو یاد بگیرن و وارد دنیای Opensource بشن. حالا اینکه یه روز تصمیم بگیری که وارد جهان opensource بشی خیلی خوبه؛ ولی واقعیت اینه که شاید تو روزای اول، خیلی سخت بنظر بیاد. چون توی همون شروع کار، با یه ترمینال سیاه و زشت روبرو میشی، که فقط زبون command رو می‌فهمه. میگه دستور بده تا اجرا کنم. و اینجا دقیقا جاییه که خیلی‌ها نمی‌تونن ازش عبور کنن. فقط بخاطر اینکه کار کردن با دستورهای لینوکسی یکم ناآشناس. واسه همینه که کار کردن با ترمینال لینوکس و آشنایی با دستورهای پرکاربردش، از نون شب هم می‌تونه واجب‌تر باشه.

آشنایی با 10 دستور پرکاربرد ترمینال لینوکس

از هر جایی هم بخوای شروع کنی، یکی از چیزایی که قطعا لازم داری، آشنا شدن با دستورات ترمینال لینوکسه. برای اینکه بتونی مسائل اولیه‌ت رو با این سیستم‌عامل جذاب حل کنی! بتونی به زبون خودش باهاش حرف بزنی! توی این پست، برات 10 دستور پرکاربرد ترمینال لینوکس رو معرفی کردم. که می‌تونی باهاش شروع کنی. و هر روز بیشتر پیش بری.

1. دستور pwd

اگه یه وقت تو ساختار پوشه‌ای لینوکس گم شدی، یا اگه نفهمیدی الان دقیقا تو کدوم فولدر وایسادی، می‌تونی بیای سراغ pwd. این یه دستور ساده‌ست که خروجیش، مسیر جاری رو نشون میده. مثلا توی پوشۀ opt باشی و این دستور رو بزنی، اینو چاپ می‌کنه:

pwd

#Output >> /opt

2. دستور ls

این دستورو تا آخر عمرت کنار نمی‌ذاری. چون همیشه یه فولدری هست که ندونی توش چه خبره. با ls می‌تونی کل فایل‌ها و دایرکتوری‌هایی که توی یه مسیر وجود داره رو چک کنی. به دو شکل هم کار می‌کنه. حالت پایه اینه که وارد یه دایرکتوری بشی و اونجا ls رو استفاده کنی. و حالت حرفه‌ای ترش هم اینه که بعد از ls، مسیری که می‌خوای توشو ببینی رو وارد کنی. فرض کن توی پوشۀ /proc/sys هستی، یا اینکه از یه دایرکتوری دیگه می‌خوای محتواشو چک کنی:

ls /proc/sys

#Output >> abi  debug  dev  fs  kernel  net  user  vm

3. دستور cd

همیشه یه دایرکتوری‌ای هست، که آدم بتونه واردش بشه. توی لینوکس هر کانفیگی، یه فایله. و هر فایل توی مجموعه‌ای از دایرکتوری‌ها ذخیره میشه. پس اگه بخوای فایلای مختلف رو چک کنی و کارای مختلف انجام بدی، اولین قدم اینه که وارد دایرکتوری مورد نظر بشی. و این وارد شدن، با دستور cd اتفاق میفته.

cd /proc/sys

4. دستور mkdir

نیوفولدر یکی از اساسی‌ترین اتفاقات زندگی همه ماهاست. همه‌مون یه روزی، اولین Newfolder زندگی‌مونو ساختیم و فایلایی که دوست داشتیم رو توش ریختیم. و معلومه که توی لینوکسم لازمت میشه. برای ساختن دایرکتوری‌ جدید توی لینوکس، می‌تونی از دستور mkdir استفاده کنی. توی هر دایرکتوری‌ای این دستور رو بزنی، دقیقا همونجا، فولدر جدیدت ساخته میشه.

mkdir foldername

5. دستور rm

بالاخره اشتباهه دیگه. پیش میاد! مهم اینه که آدم بتونه اشتباهش رو اصلاح کنه. پاک کردن چیزها، خیلی وقتا این لطف رو در حق‌مون می‌کنه. و ما توی لینوکس هم نیاز داریم که فایل‌ها و دایرکتوری‌های مختلف رو پاک کنیم. با دستور rm می‌تونی فایل‌ها و دایرکتوری‌های اضافی رو حذف کنی. فقط حواست باشه، که توی لینوکس خبری از سطل آشغال نیست!

rm /home/ezafi.file

6. دستور cp

کپی کردن هیچ‌وقت کار خوبی نیست. ولی معمولا لازمه! میشه یه فایل از پیش طراحی شده رو کپی کرد، و دستکاری‌های لازمه رو روش انجام داد. و بعدش به بقیه قالب کرد. توی لینوکس می‌تونی با cp، همه‌چیزو توی همه‌جا کپی کنی. دستورشم اینجوریه که فایل فعلی، و اسم و جای فایل جدیدو بهش میدی، و کپی تمیز رو تحویل می‌گیری.

cp file.txt /home/user/backup/

7. دستور mv

این دستور، یکی از اون دو رو های لینوکسه! ینی دوتا کاربرد خیلی زیبا داره. اولیش که معلومه؛ فایل‌های مختلف رو جابجا می‌کنه. ولی دومیش؟ تغییر نام فایل‌ها و دایرکتوریا. توی لینوکس، با دستور mv می‌تونی چیزمیزهارو جابجا کنی، یا اسم‌شون رو عوض کنی.

#جابجایی فایل
mv file.txt documents/

#تغییر نام فایل
mv oldname.txt newname.txt

8. دستور cat

می‌دونی که توی ویندوز، همیشه لازمه برای دیدن محتوای یه فایل، دست به دامن ویرایشگرها بشیم. مثلا اگه بخوای یه فایل متنی رو ببینی، باید با notepad بازش کنی. ولی توی لینوکس، میشه بدون باز کردن و ویرایش کردن، محتوای توی فایلارو دید. با cat می‌تونی محتوای فایل‌های لینوکسی رو روی صفحه ببینی.

cat /etc/hostname
# نمایش هاست‌نیم سیستم

9. دستور chmod

توی لینوکس، ریز دسترسی‌های فایل و دایرکتوری رو میشه کنترل کرد. می‌تونی یه کاری کنی که کسی بی‌اجازه وارد جایی که دوست داری، نشه! یا می‌تونی به یه کاربر، فقط اجازه دیدن فایلو بدی. نه ویرایش، نه ذخیره، و نه اجرا! کلید شروع این داستان همین دستوره. با chmod توی لینوکس، می‌تونی سطح دسترسی فایل‌ها و دایرکتوری‌هارو مدیریت کنی.

chmod 755 script.sh
# مالک فایل همه‌کاره باشه، ولی باقی فقط بتونن محتواشو ببینن و اجراش کنن. خبری از ویرایش نیست

10. دستور sudo

همه‌مون دوست داشتیم حرف‌مون به اندازه باباها بره. یه جوری که هر چی گفتیم، سریع و بی‌سوال انجام بشه. توی لینوکس هم سطح دسترسی‌های مختلفی داریم و root، پدر دسترسی‌هاست. با sudo، می‌تونی دستورات مختلف رو با سطح دسترسی root اجرا کنی. (چون شاید اجازه‌شو نداشته باشی)

sudo apt update

جدول جمع‌بندی

اینجا بعنوان جمعبندی، این 10 دستور پرکاربرد لینوکس رو برات آوردم. که اگه خواستی، بعدا بهش مراجعه کنی.

دستور	توضیح کوتاه	مثال کاربردی
pwd	نمایش مسیر جاری	pwd
ls	لیست فایل‌ها و پوشه‌ها	ls -l
cd	جابجایی بین پوشه‌ها	cd /var/log
mkdir	ایجاد پوشه جدید	mkdir projects
rm	حذف فایل یا پوشه	rm -r old_folder
cp	کپی کردن فایل یا پوشه	cp file.txt backup/
mv	جابجا یا تغییر نام	mv old.txt new.txt
cat	نمایش محتوای فایل	cat /etc/hostname
chmod	تغییر سطح دسترسی فایل	chmod 755 script.sh
sudo	اجرای دستورات با دسترسی root	sudo apt update